Verhalen vangen, het heilige werk
Sinds kort heb ik een nieuw ritueel. Als ik een verhalenkring leid of een workshop storytelling verzorg, zet ik aan het begin een lege stoel in de kring klaar. Dat heb ik geleerd van Clarissa Pinkola Estes, die in haar boek De ontembare Vrouw refereert aan oude verhaaltradities, de Cantadores. De lege stoel werd neergezet voor een denkbeeldige gast en bood ruimte aan de behoeften van alle aanwezigen. De stoel als groepsziel.
De spelregel bij het ritueel is dat iedereen op die stoel mag gaan zitten op het moment dat hij of zij iets wezenlijks wil delen, de rode draad kwijt raakt of het geweten van de groep wil aanspreken. De stoel leert ons af te stemmen op elkaar en gaat vanzelf een magische rol vervullen. Zodra we verhalen uitwisselen, groeit er groepsbewustzijn. Onze breinen stemmen zich op elkaar af en er ontstaat een elektrificerende energie. Van alles begint mee te vibreren en te resoneren. Het kan knetteren en fonkelen. Ons hart kan gaan bonken in de borst, wangen gloeien, oren suizen, tranen vloeien. We raken aan een laag die dieper ligt dan de oppervlakte; de laag van de ziel. Precair, diep en magisch terrein waar zowel goden als demonen huizen.
Verhalenwerk is daarom heilig werk. Storytellers zijn de hogepriesters van de communicatie. Het domein van de ziel wordt betreden.
Om te kunnen onderscheiden welk verhaal goed is voor de ziel en welke ons gevangen houden in beperkt bewustzijn, moeten we verhalen aan onderzoek onderwerpen.
Tilt het verhaal me op of trekt het me naar beneden? Roept het verhaal op tot liefde, verdraagzaamheid, vrede en medemenselijkheid of appelleert het aan angst, behoudzucht, egoïsme? Ziet er een hoopgevend perspectief in? Waar gaat het verhaal au fond over?
‘Stories can either be bacteria or light’, schreef Ben Okri.
Verhalen hebben de potentie een transformatie in gang te zetten omdat ze de ziel raken. Ook duistere verhalen doen dat. In verkeerde handen en met de verkeerde intentie kunnen verhalen makkelijk een desastreus effect hebben.
De magische toverstof die door verhalen uitgestrooid wordt, kan helen en verbinden, maar ook splijten en ziek maken, het kan inspireren en monddood maken. In welke handen is het verhaal?
Hebben de verhalen die verteld worden de juiste trilling, het juiste voltage, om het licht door te geven?
Gladde praatjes, lulverhalen, kletspraatjes, roddels leiden ons om de tuin. Waarachtige verhalen leiden ons via het duister naar het licht ook al ervaren we pijn en worden soms oude wonden opengereten.
‘Op ieder verhaal moet een beetje bloed gedruppeld worden wil het geneeskracht hebben,’ schrijft Estes.
De lege stoel helpt ons verhalen te ontginnen, ze te bestrooien met het sterrenstof van de collectieve bewustwording.
Dat is ons werk. Ons heilige werk.
Mieke Bouma- maart 2017
(dit bericht verscheen ook op de site van de Storytelling Academy)
