Deze week genoten van het boek ‘ de onverzadigbare vrouw en de afwezige man’. Een uitgesproken en verrassende kijk van Lisette Thooft op de relatie tussen mannen en vrouwen door de eeuwen heen. Met een schat aan verhalen – oude mythen, sprookjes en volksverhalen- schetst zij de strijd tussen de seksen. Een strijd die al eeuwen gaande is. We kennen het allemaal: mannen worden gek van lastige, bemoeizuchtige, claimende vrouwen en vrouwen omgekeerd van lakse, botte, slordige, egocentrische mannen. Maar het goede nieuws is dat we in de loop van de tijd wel een stuk beschaafder zijn geworden. Dat we elkaar beschaven. De draak (in de vrouw) en het monster (in de man) hebben we redelijk getemd.
Thooft noemt zichzelf mythosoof en deze benaming spreekt me gelijk bijzonder aan. Waar gaat het om? Mythosofie betekent letterlijk ‘de wijsheid van verhalen’. Mythosofie zal volgens Thooft in de toekomst ongetwijfeld een erkende discipline zijn.
Ik denk dat ook. Steeds meer mensen beginnen zich te interesseren voor symboliek, betekenisgeving en verhalen. En: wie in verhaaltermen –narratief – heeft leren denken, kijkt anders naar de wereld en het leven. En gaat het op een ander – dieper- niveau begrijpen. Verhalen bieden ons het wonder van de betekenisgeving.
Neem bijvoorbeeld de Japanse schrijver Kenzaburo Oë, winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur in 1994. Dit weekend stond er een interview met hem in het NRC Handelsblad. Hij zoekt naar de betekenis van de catastrofe in Japan. Wat de uitkomst van de ramp ook zal zijn, de betekenis laat niets aan duidelijkheid te wensen over. Het gaat er om dat we er lessen uit trekken, zo legt hij uit. In de crisis die Japan op dit moment treft, komen op dramatische wijze twee verschijnselen samen: de kwetsbaarheid van Japan voor aardbevingen en de risico’s van kernenergie. Japanners hebben zelf de vernietigende atoomkracht ervaren destijds met het drama van Hiroshima. Laten ze nu niet aan hun tragische ervaring van destijds een ‘recept’ voor economische groei ontlenen. Dat zou betekenen dat ze niet van hun fouten hebben geleerd.
Het is duidelijk: Kenzaburo Oë denkt mythosofisch. Alleen iemand die de kracht van verhalen begrijpt, kan zoiets zeggen.
Mythosofie is: de wijsheid in verhalen vinden en daarmee betekenis leren geven aan dat wat zich in je leven en in de wereld voordoet. Van fouten leren. Dit helpt de menselijke beschaving vooruit.
Dat geldt ook voor de strijd tussen de seksen, schrijft Thooft. Oude scheppingsmythen vertellen ons dat vrouwen in de prehistorie het voor het zeggen hadden. Hoe is het zover gekomen dat mannen de baas werden? De biologie van man en vrouw zet hen al de hele geschiedenis tegen elkaar op. Ze dagen elkaar uit en prikkelen elkaar tot beschaving. En elke nieuwe beschavingsgolf bracht ons verder dan de vorige. Dat kunnen we leren uit de verhalen die er uit al die beschavingen zijn overgebleven.
Zo werken we aan de ontwikkeling van onze beschaving. Steeds als er genoeg mensen zijn die iets nieuws hebben geleerd dan is dat na verloop van tijd voor de gehele gemeenschap beschikbaar. Het bekende verhaal over de kritische massa.
Het begint altijd met een kleine groep voorlopers – helden- die iets nieuws ontdekken. Ze maken het zich eigen met veel moeite en opoffering. Voor de navolgers wordt het al makkelijker. En op een goed moment wordt het langzaam vanzelfsprekend en geaccepteerd.
Mijn oproep: laten wij mythosofen worden. Als we allemaal mythosofisch leren denken, kunnen we de beschaving op een hoger plan helpen.
