Zijn we klaar voor de metamorfose?

metamorfose

Eind juni. Ik zit voor het eerst weer eens in de trein – met een mondkapje op – en luister onbedoeld mee met het telefoongesprek van de man achter mij.
‘Wat zeg je? Echt? 150 euro retour? Wow! Nou, dat gaan we dus gewoon lekker doen! Zin in! Twee weken Madeira!’
We rollen een station binnen, de man staat op en verlaat jubelend de coupe, blij met zijn goedkope vliegticket.
Als de trein weer verder rijdt, kijk ik even op Facebook. Mijn tijdlijn staat vol met verontruste meldingen en oproepen tot petities.
De cultuursector roert zich, het zorgpersoneel voelt zich verraden, ZZP’ers zitten zonder inkomen. De politie beklaagt zich over het feit dat ze gebasht worden. Dan zijn er nog de coronaontkenners, die beweren dat corona gewoon een simpel griepje is en dat de maatregelen waanzinnig zijn. Anderen vrezen dat ons democratisch bestel ten grave gedragen wordt. Weer anderen roepen ‘terug naar normaal’. Er is woede, onvrede, verdeeldheid.
Het volk roert zich.
Ikzelf heb even geen idee wat ik overal van moet vinden. Ik heb geen mening, geen antwoord, maar vooral vragen. Ik voel een soort weemoed en verlangen naar het begin van de coronatijd, naar de stilte, de eenvoud…

Lees meer

De macht van het Virus

Crisis of Wake up call?

Ken je het vlindereffect? De fladderende vleugels van een vlinder in Brazilië kunnen een tornado veroorzaken in Texas. Een treffende metafoor voor de chaos waar we momenteel wereldwijd mee te dealen hebben. Een klein onzichtbaar, zich razendsnel verspreidend virus, waar we eerst nog wat lacherig over deden, ontwricht inmiddels de wereld. Het is crisis op vele fronten.

Controle
We dachten dat we als mensheid de controle over zo’n beetje alles hadden, dat wij grenzen en regels konden aanbrengen, dat we de boel op orde hadden, maar dat blijkt ineens een gigantische vorm van zelfoverschatting. Het virus is oncontroleerbaar en dringt overal doorheen, maakt geen onderscheid, erkent geen grenzen, is superklein en onzichtbaar en vooralsnog onbeheersbaar. Dat stemt ons nederig.

Lees meer

Mythosofie – op zoek naar de wijsheid uit verhalen


Deze week genoten van het boek ‘ de onverzadigbare vrouw en de afwezige man’. Een uitgesproken en verrassende kijk van Lisette Thooft op de relatie tussen mannen en vrouwen door de eeuwen heen. Met een schat aan verhalen – oude mythen, sprookjes en volksverhalen-  schetst zij de strijd tussen de seksen. Een strijd die al eeuwen gaande is. We kennen het allemaal: mannen worden gek van lastige, bemoeizuchtige, claimende vrouwen en vrouwen omgekeerd van lakse, botte, slordige, egocentrische mannen. Maar het goede nieuws is dat we in de loop van de tijd wel een stuk beschaafder zijn geworden. Dat we elkaar beschaven. De draak (in de vrouw) en het monster (in de man) hebben we redelijk getemd.


Thooft noemt zichzelf mythosoof en deze benaming spreekt me gelijk bijzonder aan. Waar gaat het om? Mythosofie betekent letterlijk ‘de wijsheid van verhalen’. Mythosofie zal volgens Thooft in de toekomst ongetwijfeld een erkende discipline zijn.
Ik denk dat ook. Steeds meer mensen beginnen zich te interesseren voor symboliek, betekenisgeving en verhalen. En: wie in verhaaltermen –narratief –  heeft leren denken, kijkt anders naar de wereld en het leven. En gaat het op een ander  – dieper- niveau begrijpen. Verhalen bieden ons het wonder van de betekenisgeving.

Neem bijvoorbeeld de Japanse schrijver Kenzaburo Oë, winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur in 1994. Dit weekend stond er een interview met hem in het NRC Handelsblad. Hij zoekt naar de betekenis van de catastrofe in Japan. Wat de uitkomst van de ramp ook zal zijn, de betekenis laat niets aan duidelijkheid te wensen over. Het gaat er om dat we er lessen uit trekken, zo  legt hij uit. In de crisis die Japan op dit moment treft, komen op dramatische wijze twee verschijnselen samen: de kwetsbaarheid van Japan voor aardbevingen en de risico’s van kernenergie. Japanners hebben zelf de vernietigende atoomkracht ervaren destijds met het drama van Hiroshima. Laten ze nu niet aan hun tragische ervaring van destijds een ‘recept’ voor economische groei ontlenen. Dat zou betekenen dat ze niet van hun fouten hebben geleerd.

Het is duidelijk: Kenzaburo Oë denkt mythosofisch. Alleen iemand die de kracht van verhalen begrijpt, kan zoiets zeggen.

Mythosofie is: de wijsheid in verhalen vinden en daarmee betekenis leren geven aan dat wat zich in je leven en in de wereld voordoet. Van fouten leren. Dit helpt de menselijke beschaving vooruit.

Dat geldt ook voor de strijd tussen de seksen, schrijft Thooft. Oude scheppingsmythen vertellen ons dat vrouwen in de prehistorie het voor het zeggen hadden. Hoe is het zover gekomen dat mannen de baas werden? De biologie van man en vrouw zet hen al de hele geschiedenis tegen elkaar op. Ze dagen elkaar uit en prikkelen elkaar tot beschaving. En elke nieuwe beschavingsgolf bracht ons verder dan de vorige. Dat kunnen we leren uit de verhalen die er uit al die beschavingen zijn overgebleven.

Zo werken we aan de ontwikkeling van onze beschaving. Steeds als er genoeg mensen zijn die iets nieuws hebben geleerd dan is dat na verloop van tijd voor de gehele gemeenschap beschikbaar. Het bekende verhaal over de kritische massa.
Het begint altijd met een kleine groep voorlopers – helden- die iets nieuws ontdekken. Ze maken het zich eigen met veel moeite en opoffering. Voor de navolgers wordt het al makkelijker. En op een goed moment wordt het langzaam vanzelfsprekend en geaccepteerd.

Mijn oproep: laten wij mythosofen worden. Als we allemaal mythosofisch leren denken, kunnen we de beschaving op een hoger plan helpen.