Er zit nog hoop in de doos van Pandora
De 21-jarige man die op 3 augustus j.l. twintig mensen doodschoot in El Paso heeft zich, net als de schutter in Christchurch en Breivik destijds in Noorwegen laten inspireren door een verhaal. Ook Is-strijders zien zichzelf als helden in een narratief over verlossing. Het zijn verhalen waarin heilig geloofd wordt.
De impact van een goed verteld verhaal kent zijn duistere kanten. In deze idiote, dolgedraaide tijd, zetten verhalen mensen aan tot moord, geweld en terrorisme. Dat is de keerzijde van ons storytelling-ideaal. En het werkt volgens dezelfde principes!
‘Als een verhaal voldoende narratieve kwaliteit heeft, gaan er vanzelf mensen in geloven’, zegt socioloog Mark van Ostayen van de Universiteit Tilburg in het NRC van 10 augusus j.l..
Dat is wat wij als storytellers ook altijd prediken. We houden van verhalen, geloven in hun kracht en benadrukken dat we van de feiten een verhaal moeten maken omdat een goed verteld verhaal een veel grotere impact heeft en diep tot in het limbisch brein doorwerkt. Verhalen maken oxytocine aan dragen bij aan een empathische samenleving. Halleluja!
Maar wat is eigenlijk ons antwoord op de verhalen die aanzetten tot verdeeldheid, angst en geweld waardoor mensen eenzaam, verknipt en desolaat aan het moorden gaan?
Als we dan zo lyrisch zijn over de kracht van verhalen zouden wij als storytellers in deze barre tijden nieuwe inspirerende verhalen moeten verspreiden, op scholen, in de buurten, via de media. En aantonen dat de verhalen van de geweldplegers, de racisten, terroristen, de rechts-populisten moreel gezien mankgaan. Door ze scherp te analyseren: waar gaat dit verhaal eigenlijk over? Wat is de belofte? Welke waarden zitten in dit verhaal verpakt? En welke staan er op het spel?
Gedachten worden dingen
Verhalen creëren onze werkelijkheid. Gedachten worden dingen. Niemand vindt het fijn alleen maar blootgesteld te worden aan verhalen die pessimisme, cynisme, nihilisme, vijandigheid en angst oproepen. Murw, eenzaam en knettergek worden we ervan.
Laten we verhalen vertellen die hoopvoller zijn. Verhalen die ons een weg uit de duisternis wijzen. Verhalen over hoe we de wereld achter willen laten voor onze kinderen. Verhalen die het leven afschilderen als een wonder waarvan het doel is bewustzijn te vergroten en liefde te verspreiden!
De hoop in de doos van Pandora
In de mythe over de doos van Pandora, schonk Zeus een doos waarin alle ongelukken, al het geweld en alle narigheid van de wereld opgesloten zat. Als de doos dicht bleef, was er niets aan de hand. Maar Pandora was nieuwsgierig en opende de doos. Alle rampen, ziekten en zorgen vlogen tevoorschijn en verspreidden zich over de aarde: aan het onbekommerde leven was een einde gekomen.
Pandora klapte snel het deksel dicht, en alleen hoopbleef over toen ze de deksel sloot.
Storytellers, er ligt een schone taak op ons te wachten.
(c) Mieke Bouma
