Op zoek naar jezelf – een levenslange odyssee
– door Mieke Bouma
Boven mijn bureau hangt bovenstaand citaat, ik weet niet meer hoe ik er aan kom, maar ik vind het een grappige vraag. ‘Hallo, ben ik thuis? En is het licht aan?’ Wat voor mij zoiets betekent als: ben ik op koers, ben ik trouw aan mezelf?
Oei… lastig! Want waar bevindt zich eigenlijk dat ‘zelf’?
Ik moet van mezelf ‘mezelf’ zijn in alle omstandigheden maar ik kom ‘mezelf’ ook regelmatig tegen als ik slecht voor ‘mezelf’ zorg; ik vind dan dat ik beter naar ‘mezelf’ moet luisteren en ‘mezelf’ trouw moet blijven, want als ik ‘mezelf’ kwijtraak moet ik weer met ‘mezelf’ aan de slag…
Wat een gedoe toch allemaal. Hoe zit het eigenlijk, ‘jezelf vinden’? Wat is ‘zelf’ eigenlijk? Bestaat er zoiets als een unieke essentie? Een kern?
We denken over het algemeen van wel. We zeggen: ‘zo ben ik nu eenmaal, dit ben ik’. Maar in tijden van verwarring of crisis weten we het weer even niet en moeten we onszelf opnieuw uitvinden. Dan doen we aan zelfonderzoek, we praten met een therapeut, laten een horoscoop lezen, doen persoonlijkheidstesten, doen aan yoga en meditatie om via ontspanning onze essentie weer te pakken te krijgen. Maar help… steeds ontglipt het ons weer. En dan moeten we weer op zoek.
Hoe weet je of je op het goede spoor zit? Dat je dichter bij jezelf (lees: je bestemming) komt en er niet verder van afdwaalt? Dat je geen onzin najaagt en je laat opjutten of gek maken. Tja, hoe onderscheid je angst van verlangen? Hoe zit het met je innerlijke kippenhok? Welke stemmen kakelen het hardst? Hoe weet je dat iets geen bevlieging is of een kortstondige verliefdheid? Is op zoek naar jezelf gaan egoïstisch? Of betreft het de zoektocht naar dat wat het leven zinvol maakt? Dat soort vragen dus…
Ik geloof dat het zo zit. Het leven is een work in progress en dus is het ‘zelf’ een meanderend, veranderend, zichzelf vormend iets. Nooit af. Ik ben – gelukkig – niet meer degene die ik op mijn 20stewas. Ik ontwikkel mij, ik schrijf mijn eigen script. Ik creëer mijzelf en als het goed is kom ik steeds dichter bij mijn bestemming. En ja, het duurt even voor ik echt thuis ben want het is een bumpy road.
Dat kunnen we ook lezen in de Odyssee van Homerus, een episch gedicht uit ca. 800 v.Chr. waar het gaat om de omzwervingen van de held Odysseus. Hij doet er jaren over doet om thuis (lees: bij zichzelf) te komen en laat zich tijdens die tocht verleiden en afleiden. Hij moordt en plundert, maakt de ene fout na de andere, waardoor zijn omzwervingen veel langer duren dan nodig zou zijn. Maar hij is ook een man van listen en is zijn vijanden vaak toch slimmer af.
Het verhaal leert ons ons hoe makkelijk we ons laten afleiden, hoe onze driften en verlangens ons afhouden van ons hogere doel, het toont de menselijke zwakheden en al ons onvermogen, maar leert ook dat als we het doel voor ogen houden en helder nadenken, wanneer we ons bevrijden van al het overbodige in ons leven – en dat is heel wat – we vanzelf thuiskomen.
En met het nieuwe drukke seizoen voor ogen, vraag ik me af: welke ballast moet er overboord om thuis te komen? Waar moet ik mee stoppen? Van welke manschappen (innerlijke stemmen) moet ik afscheid nemen? Wat moet ik offeren en welke verleidingen moet ik weerstaan om schoon schip te maken om af te koersen op Ithaka.
Joseph Campbell noemt dit Follow your bliss en verwijst daarmee naar de zoektocht waarmee je het verhaal van jouw leven op het spoor komt. Dat is bepaald geen makkelijke reis. Het is een zoektocht naar binnen, naar zingeving, een reis naar huis, waarbij je soms anderen teleurstellen, je je van tijd tot tijd alleen voelt, je knopen moet doorhakken, een onbevredigende situatie achter je laten, je baan op moeten zeggen, je roeping volgen en het hogere doel voor ogen houden.
Met als resultaat van die momenten dat je naar binnen kijkt en kunt zeggen: Ja hoor, ik ben thuis en het licht brandt!
Mieke Bouma
(lees meer over wat we kunnen leren van de Odyssee in HET VERHAAL VAN JE LEVEN)
