Oproep tot avontuur:
Ga mee op reis naar Toscane en schrijf je levensverhaal!
van 8 tot 14 juli
De held in je eigen verhaal
Desiderata
Zo rond de jaarwisseling ontvang je allerlei wensen, boodschappen, bespiegelingen en aanmoedigingen voor het nieuwe jaar en word je uitgenodigd ook anderen het goede toe te wensen. In dat kader kwam ik Desiderata weer tegen.
Desiderata (latijn voor ‘zaken waar je naar verlangt’) is een gedicht van Max Ehrmann, in 1965 gevonden op het doodsbed van de politicus Adlai Stevenson, die de tekst wilde gebruiken voor zijn kerstkaarten. De Desiderata werd vaak op posters verspreid met de toevoeging dat de tekst gevonden was in de Saint Paul’s Church van Baltimore (1692). Daarmee werd gesuggereerd dat de tekst eeuwenoud was, maar het is alleen de kerk dateert uit 1692, niet de tekst.
Max Ehrmann schreef veel over spirituele zaken en dat geldt ook voor de Desiderata. Het is een instructie om goed en zinvol te leven.
DESIDERATA
Wees kalm temidden van het lawaai en de haast en bedenk welke vrede er in stilte kan bestaan. Sta op goede voet met alle mensen, zonder jezelf te verloochenen. Vertel helder en rustig jouw waarheid en luister naar anderen, ook naar hen die onwetend zijn, want ook zij hebben een verhaal. Mijd luidruchtige en agressieve mensen; zij belasten de geest. Wanneer je jezelf met anderen vergelijkt, kan je ijdel en verbitterd raken, want er zijn altijd kleinere en grotere mensen dan je zelf bent. Geniet van wat je hebt bereikt en van je plannen. Houd interesse voor je eigen werk, hoe eenvoudig dat ook moge zijn; het is een voorrecht in deze veranderlijke tijden. Wees voorzichtig bij zaken doen, want de wereld is vol bedrog. Maar wees niet blind voor de deugden die er wel zijn; veel mensen streven hoge idealen na, en het leven is vol heldendom. Wees jezelf. Doe vooral niet alsof. Wees ook niet cynisch over de liefde, want tussen alle dorheid en ontevredenheid is zij eeuwig als het gras. Aanvaard blijmoedig de wijsheid die komt met de jaren Laat wat achter je ligt los Ontwikkel geestkracht om bij onverwachte tegenslag beschermd te zijn. Maar zadel jezelf niet op met spookbeelden. Vele angsten worden uit vermoeidheid of eenzaamheid geboren. Zorg voor een gezonde discipline op, maar wees daarbij lief voor jezelf. Je bent een kind van het heelal, niet minder dan de bomen en de sterren. Je hebt het recht hier te zijn, en ook al is het je niet altijd duidelijk, het universum ontvouwt zich zoals het zich ontvouwt, en zo is het goed. Heb daarom ook vrede met God, wat voor beeld je ook van hem hebt en wat je werk en aspiraties ook mogen zijn; bewaar vrede in je ziel temidden van de lawaaierige verwarring van het leven. Met al zijn klatergoud, somberheid en vervlogen dromen is dit toch nog steeds een prachtige wereld. Wees opgewekt. Streef naar geluk.
Max Ehrmann
Questionnaire Heldenreis
Leer jezelf kennen als held in je eigen verhaal.
Marcel Proust
Hoe krijg je anderen aan het lachen?
Wat is de meest beschamende situatie die je ooit hebt meegemaakt?
Dit zijn zomaar twee vragen uit de Proust Questionnaire. Al meer dan honderd jaar een bekend fenomeen onder schrijvers en kunstenaars: het invullen van een lange vragenlijst over jezelf met als doel nieuwe dingen over jezelf en de ander te ontdekken. Marcel Proust gaf meerdere keren antwoord op de lijst met vragen (Questionnaire Proust) en deed dit zo origineel, eigenzinnig en scherp dat hij een voorbeeld voor anderen werd.
Mij inspireerde de questionnaire ook. Ik stelde vragen samen gebaseerd op de door mij veel gehanteerde stappen uit de heldenreis. De vragen behulpzaam bij het onderzoeken van Het verhaal van je leven. Zo kun je ontdekken welk levensverhaal je bezig bent te schijven en in hoeverre je de held bent in dat verhaal.
Narratief interview …Hoe word je de held in je eigen verhaal?
De held in je eigen verhaal gaat het over de zoektocht naar het verhaal van onze identiteit: wie zijn we en waar zijn we naar toe op weg? Ons zelfbewustzijn wordt voor een grot deel bepaald door het verhaal wat we erover vertellen. Zo componeren we ons eigen levensverhaal. We zijn de auteur, regisseur en hoofdrolspeler in ons eigen unieke script. We stellen het verhaal soms bij, schrijven er nieuwe karakters in, halen er anderen uit, creëren nieuwe uitdagingen en conflicten. We veranderen van richting, verhuizen, nemen ontslag, stoppen met een studie of relatie en beginnen aan iets nieuws. En daar vertellen we dan een verhaal over…Ook als ons leven saai of voorspelbaar is of als zich een crisis voordoet, vertellen we er een verhaal over en geven er betekenis aan. Zo zijn we de optelsom van de verhalen die onszelf toe-eigenen, die we over onszelf, ons leven en werk vertellen, inclusief het pakket aan aannames en overtuigingen over hoe het leven werkt.Automatisch schrijven is goed voor de gezondheid
En dan begin ik te schrijven, en het doet er niet toe waarover, want het is zo mooi, ik struikel achter mijn woorden aan en druk langzaamaan door tot aan mijn kern… Virginia Woolf.
De eerste keer dat ik ‘automatisch’ – of vrij – leerde schrijven, was tijdens mijn opleiding aan de Akademie voor Expressie eind jaren 70. Creatief schrijven was nog jong in Nederland en er werd volop mee geëxperimenteerd. Ons associatief vermogen werd in de schrijflessen geprikkeld en ‘automatisch schrijven’ hoorde bij een van de opdrachten, herinner ik mij. Anderen noemen deze techniek ‘vrij schrijven’. of ‘jezelf losschrijven’.
‘Zet je pen op papier, begin te schrijven zonder enige bedoeling, schrijf door, ook al weet je niets meer. In dat geval schrijf je gewoon ‘ik weet het niet meer’, ‘ik weet het niet meer’… net zo lang tot er zich weer wat aandient; dan schrijf je weer verder. Non stop, zonder oordeel, het hoeft niet goed te zijn of diepgang te hebben. Alles is goed. Ik zet de wekker op 10 minuten. Begin nu!’
Zo luidde ongeveer de instructie van de docent.
We begonnen en verrasten onszelf. Aanvankelijk zuchtend en steunend, want waar gaat dit naar toe… schreven we toch gehoorzaam door. En aan het einde van de 10 minuten troffen niet alleen juweeltjes aan, het had ook een soort bevrijdende werking op ons systeem. We voelden ons vrolijker (want wat een grappen borrelen daar op uit dat onbewuste), vrijer (we doen gewoon lekker maar wat…) en creatiever (wat een vondsten!).
De technieken van het automatisch schrift gebruik ik sindsdien en ik raad het ook altijd iedereen aan. Oké, er zijn wel eens perioden dat ik het niet doe of heel onregelmatig, maar de bevrijdende werking ervan ken ik te goed om het helemaal te verwaarlozen. Het werkt in ieder geval goed in tijden dat ik ergens mee zit of ergens last van heb. Maar ook altijd als voorbereiding op creatief werk. Vrij schrijven helpt mij de hotline met mijn ziel te herstellen.
Later las ik Julia Cameron (The Artist Way), die ook pleit voor iedere morgen drie pagina’s non stop schrijven en zij geeft woorden aan wat ik al lang wist. Ergens zit een creatieve bron die aangeboord kan worden, maar dan moet je eerst je innerlijke criticus van je schouder af krijgen. Kritiek, oordelen, gepieker en je emoties kunnen je systeem zo vergiftigen, dat er geen letter meer op papier komt.
In mijn boek ‘De held in je eigen verhaal’ schrijf ik dit:
‘Ikzelf begin bijna iedere morgen met het schrijven van drie of vier bladzijden in een schrift. Dat heb ik geleerd van Julia Cameron. In haar bekende boek The Artist Way stelt zij dat de ‘ochtendpagina’s’ het voornaamste instrument vormen bij het herstellen van het contact met de creatieve bron. Hiermee ontmasker je de negatieve, kritische, weigerachtige, terughoudende, rationele criticus die jou influistert dat je het maar beter niet kunt doen, die jouw talenten in twijfel trekt, die je in je slachtofferrol houdt of die je woede in stand houdt. Het schrijven werkt uitstekend, het geeft me veel inspiratie en ideeën en ik het raad het altijd iedereen aan. Koop een dik schrift en schrijf iedere ochtend, voor of na het ontbijt drie pagina’s helemaal vol. Het maakt niet uit waarover. Begin met te beschrijven hoe je je voelt, waar je zit, waar je aan denkt, wat je dwars zit; spit een thema uit, schrijf je verlangens op. Het hoeft nergens aan te voldoen, het mag slecht geschreven zijn. Niemand zal het lezen, het is alleen een instrument…
Ook al ben je geen schrijver, deze techniek is heel behulpzaam als het gaat om het onderhouden van het contact met je ‘wezen’ en het bevorderen van de creativiteit. Stephen Covey schrijft: ‘Schrijven is een psychoneurale activiteit, waarmee je een brug kunt slaan tussen het bewuste en het onbewuste.’ Door schrijven wordt je gedachtewereld uitgekristalliseerd.’
Nu las ik dit weekend een artikel in de Ode die als kwartaalbijlage bij NRC Handelsblad verscheen. Inge Schilperoord schrijft in het artikel ‘de ontdekking van de woordenschat’ over de Amerikaanse psycholoog James Pennebaker, auteur van ‘The secret Life of pronouns’.
Wat blijkt nu… vrijschrijven is niet aleen goed voor je creativiteit, het is ook goed voor je lichamelijke gezondheid! Pennebaker doet onderzoek naar de verbijsterende relaties tussen woordgebruik, schrijfmethodes en gezondheidseffecten.
Pennebaker was al jaren geïnteresseerd in hoe psychische factoren een rol spelen bij uiteenlopende ziektes. En er kwam een relatie uit naar voren: de relatie tussen ziekte en het geheimhouden van emotioneel ingrijpende ervaringen.
Pennebaker deed vervolgens onderzoek naar de effecten van schrijven en het gebruik van woorden op het verbeteren van de gezondheidstoestand. De controlegroep moest 15 minuten schrijven over een emotioneel ingrijpende situatie. Al na twee weken bleek deze groep op alle fronten beter te functioneren dan de andere groep, minder aspirine nodig te hebben en betere cijfers te halen.
Niet alleen huisvrouwen, studenten, maar ook maag- en kankerpatiënten, veteranen, mannen in een zwaar bewaakte gevangenis deden mee. Keer op keer bleek de groep die schreef beter te worden en dat was zelfs meetbaar in het lichaam: een lagere hartslag, en bloeddruk, sterker werkende T-cellen, minder cortisol in het bloed.
De spelregels zijn: stel jezelf zo min mogelijk regels, schrijf 15 minuten per dag, schrijf alles op wat er in je opkomt, wees 100% eerlijk naar jezelf, maak je geen zorgen over schrijfstijl of woordkeuze, maar probeer al schrijvend verbanden te vinden door jezelf steeds vragen te stellen en ongestoord door te schrijven.
Leuk die Pennebaker. Grappige naam ook in dit verband.
Nieuw boek in aantocht
 Deze zomer heb ik hard gewerkt aan mijn nieuw te verschijnen boek.
Elk verhaal over een held begint met een gevoel van onrust, een breuk met de status-quo. Je zoekt nieuwe uitdagingen in je carrière, of je team of afdeling mist een echte drive. Om weer open en enthousiast nieuwe wegen in te kunnen slaan, moet je ‘op reis’. Net zoals in mijn boek Storytelling in 12 stappen gebruik ik de Reis van de Held, een model van Joseph Campbell, als basis voor dit boek. Ik help je om oude patronen te doorbreken, nieuwe kansen te leren zien en nieuwe vermogens en creativiteit aan te boren. Persoonlijk, en in teamverband. Ook nu weer aan de hand van de Reis in 12 stappen, en met behulp van voorbeeldverhalen, vertel- en schrijfopdrachten en andere oefeningen.
Niemand wordt als held geboren – alleen door op pad te gaan, te ervaren en te groeien bereik je de heldenstatus. Het boek biedt een inspirerende methode om jezelf of je team/afdeling (verder) te ontwikkelen.
Het verschijnt in het najaar van 2011 of in januari 2012 bij Uitgeverij Business Contact. Noteer vast in je agenda!
|
Roeping
Gisteren wilde ik – om weer opgeruimd en fris aan het schrijven te slaan – de stapels boeken op mijn bureau opruimen. (Wat een puinhoop kan je er van maken!) Ik begon met de boeken te ordenen en ze op hun plek terug te zetten in de boekenkast. Omdat ik merkte dat mijn boekenkast te vol was, haalde ik een lege wijndoos en smeet die vol met boeken die ik weg wilde doen.
Toen viel mijn oog op een boek van James Hillman, leerling van Jung en auteur van De Code van de Ziel. Ik opende het boek en zag dat ik daar ooit, jaren geldeden, driftig in onderstreept had. De kantlijn stond vol met uitroeptekens. Kennelijk had ik iets gevonden.
Dus pakte ik het boek, ging er even voor zitten en las over de zogenaamde de Eikenvrucht theorie.
De Eikenvrucht theorie gaat ervan uit dat iedereen een unieke identiteit in zich draagt, die erom vraagt geleefd te worden. Je zou kunnen spreken van een aangeboren beeld van je levenslot. Je persoonlijkheid is geen proces of ontwikkeling, je bent dat wezenlijke beeld. Dat beeld, inclusief al je talenten en vermogens en eigenschappen, is compleet aanwezig. Altijd, nu, morgen, gisteren.
Deze gedachte is gebaseerd op een oud idee. Plato zei al: ieder individu betreedt het wereldtoneel als een geroepene. Plato schreef dat in de Mythe van Er in zijn bekendste werk De Staat (Politeia).
Voor je geboren wordt kiest je ziel een beeld waarnaar geleefd gaat worden, een soort plotstructuur. Ook krijg je een daimon. Dit is je roeping, je metgezel en deze begeleidt je op je levensweg. Dat is nodig want zodra je geboren wordt ben je het beeld/de plot vergeten. Je daimon is de drager van je lot en zal je af en toe helpen herinneren wat je te doen staat, welke vermogens je kan aanspreken.
Er zijn in de loop van de tijd vele termen voor ‘roeping’ bedacht. De Romeinen noemden het genius, de Grieken je daimon, de Christenen je beschermengel, de oude Egyptenaren Ka, voor anderen is het Vrouwe Fortuna en voor volken die het sjamanisme beoefenen is het je geest, je adem-ziel. Voor anderen is het je bron of je Hogere Zelf. Maakt niet uit hoe je het noemt. Al noem je het Mickey Mouse, Het is iets wat je af en toe een zetje geeft in de juiste richting. Het herinnert je eraan wat je graag doet, waar je hart van open gaat, wat bij je past en waar je energie van krijgt.
De Eikenvrucht theorie nodigt je uit op een bepaalde manier naar je leven en je levensloop te kijken. Kijk eens naar je kindertijd om de eerste tekenen van de daimon in actie op te vangen. Wat is jouw roeping? Kun je je leven ermee in overeenstemming brengen? En kun je heel nuchter beseffen dat bad luck, crises en drama gewoon bij het beeld horen wat je hebt gekozen?
Welke toevalligheden, impulsen in jouw leven gaven je een indruk van je roeping?
Een roeping kan worden uitgesteld, vermeden en met tussenpozen gemist of je volledig in beslag nemen. Maar hoe dan ook, uiteindelijk zal ze te voorschijn komen. Ze is veeleisend en wijkt niet.
Was het mijn daimon die me ertoe aanzetten de boeken op te ruimen en mij het boek van Hillman in handen te drukken? Het sluit namelijk allemaal naadloos aan bij het boek wat ik schrijf (de Held in je eigen verhaal).
Het creatieproces verloopt op mysterieuze wijze. Soms schrijf ik een dag achterelkaar waarbij het lijkt of de woorden en de zinnen en de betekenissen zo vanuit een onzichtbare bron via mijn vingers via het toetsenbord op het scherm verschijnen en mijzelf verrassen. Anderen keren is het ploeteren en herschrijven en soms gebeurt er iets schijnbaar toevalligs.
Dan is waarschijnlijk mijn daimon aan het werk.
Follow your bliss
Het is zomer, buiten is het plakkerig warm en in de loop van de dag zal er noodweer over het land trekken. Intussen schrijf ik aan mijn boek ‘De held in je eigen verhaal’, dat (als het goed is) in het najaar uitkomt bij Business Contact. Iedere dag weer een stukje.
Dit is waar het over gaat:
Je schrijft je eigen levensverhaal. Daar ben je je misschien niet altijd bewust van, maar je bent de schrijver, regisseur en hoofdrolspeler in je eigen unieke filmscript. Dat is begonnen in je vroege jeugd. Daar begon het verhaal en werd het thema duidelijk. Later in je leven heb je je verhaal met grote regelmaat bijgesteld, je hebt er nieuwe karakters in geschreven, bepaalde karakters eruit gehaald en nieuwe uitdagingen of conflicten bedacht. Je bent van richting veranderd: je nam bijvoorbeeld ontslag, ging verhuizen of stopte met een studie. Dit deed je om je beter te voelen en om ruimte te scheppen voor iets nieuws. Soms heb je je verhaal een beetje laten sloffen en werd het saai of voorspelbaar, andere keren nam je misschien nodeloze risico’s. En er waren momenten dat je je machteloos of woedend voelde over wat zich voordeed.
Net als in een echt verhaal heeft jouw verhaal een hoofdpersoon, en dat ben je zelf; in scenariotermen noemen we dat een protagonist of een held. Deze held heeft te maken met tegenstanders, dilemma’s, conflicten en obstakels. Jij schrijft in je verhaal hoe daarop gereageerd wordt. Laat je de held doen wat ervan hem verwacht wordt? Laat je hem wel eens van het pad afdwalen? Zit de held op de juiste weg? Wat gebeurt er als je hem met een fiks dilemma opzadelt?
De keuzes die jij hierin maakt, hoe je dat in je script verwerkt, dat alles kan ervoor zorgen dat jouw verhaal avontuurlijk, voorspelbaar, komisch of tragisch is. Wordt het verhaal zo geschreven dat de hoofdpersoon zijn doel bereikt en tot volle ontplooiing komt of wordt het een verhaal waarin iemand voortdurend zijn eigen behoeften negeert en zijn leven inricht naar wat anderen van hem verwachten? Wat voor lessen heeft de held te leren? Welk verhaal wil je eigenlijk schrijven?
Volgt jouw held (jij dus) zijn hart en durft hij tegen de stroom in te zwemmen? Heeft hij zijn doel helder voor ogen? Is hij bereid bepaalde zaken te offeren voor het (hogere) doel?
Zodra je je leven als een zelf gecreëerd script gaat beschouwen, waarin je zelf de hoofdrolspeler bent, je medespelers kiest en je eigen obstakels creëert om van te leren, gebeurt er iets wonderlijks. Het leven wordt leuker en je wint aan invloed. En waneer je dat toepast op zaken als loopbaanplanning en de zoektocht naar zinvolle arbeid en persoonlijk leiderschap, kom je dichter en dichter en wat je ten diepste wilt -wat je hart je ingeeft- en wat jouw meest zinvolle bestemming is.
En dat is precies de betekenis van de gevleugelde uitspraak van Campbell: Follow your bliss.
De held in je eigen verhaal
De held in je eigen verhaal is de voorlopige titel van mijn nieuwe – nog voor een groot deel te schrijven – boek. Dat wordt dus weer een long hot summer. Het boek komt als het goed is in het najaar uit bij uitgeverij Business-contact.
Vannacht heb ik in een halve slaap/waak toestand (de merels zaten in de dakgoot keihard te fluiten) voorbereidend werk gedaan. Globale opbouw, indeling van de hoofdstukken, bepaalde passages, voorbeelden uit de literatuur. Ik was er er al heel tevreden over. Alleen… vanmorgen toen ik echt wakker werd, was ik dat allemaal al weer vergeten en zag ik tegen het schrijven van dat boek waar ik zoveel in kwijt wil ineens als een berg op. Na de opwinding van ‘de oproep tot avontuur’ volgt ‘de weerstand en de weigering’ om het avontuur aan te gaan.
Toch wil ik het boek dolgraag schrijven. Het is prikkelend om je eigen leven te beschouwen als een verhaal, waarin je zelf de hoofdrol speelt, zelf het script schrijft en ook nog zelf de regie kan voeren.
‘De Reis van de Held’ van Campbell helpt ons te realiseren wat we ten diepste willen (Passie), hoe we onze talenten kunnen inzetten en wijst de weg naar een zinvolle bestemming. Daarvoor moeten we obstakels en demonen (innerlijke en uiterlijke) overwinnen, leren luisteren, het toeval een kans geven.
Als je eenmaal in verhaaltermen – narratief – hebt leren denken- (of mythosoof geworden bent), kijk je anders naar de wereld en het leven en gaat het op een ander – dieper- niveau begrijpen. Verhalen bieden ons het wonder van de betekenisgeving
De benadering stelt je in staat om de held te worden in je eigen verhaal, en in dat van anderen. De Reis maakt het proces van persoonlijke groei en verandering inzichtelijk en toont waar je mogelijk het bekende moet loslaten om nieuwe mogelijkheden aan te boren.
Wanneer je eenmaal inziet dat je je eigen levenscript schrijft, kun je makkelijker het beste maar ook de meeste creativiteit in jezelf naar boven halen. Dit geldt voor mensen persoonlijk maar ook voor creativiteit in organisaties.
James Bonnet (Stealing Fire from the Gods) schrijft: ‘Net als in een verhaal bereiden alle gebeurtenissen in iedere fase van ons leven ons voor op het spelen van een belangrijke rol in de wereld. De passages die we doorlopen bereiden het ego voor en trainen ons om het onbewuste materiaal dat in ons huist te benutten en de enorme kracht en het creatieve potentieel te absorberen en managen.’
Ik ga het boek doorspekken met tal van oefeningen, vertel- en schrijfopdrachten. Met als doel dat de lezers kunnen reflecteren op de keuzes die ze in hun leven gemaakt hebben en middelen in handen te geven om het levensscript zonodig te herschrijven.
Zo en nu aan het werk, want er is nog veel te doen.