Live, love and leave a legacy
– Stephan Covey
- Waarom verloopt mijn leven zoals het verloopt?
- Heb ik invloed op mijn lot?
- Waarom overkomt mij dit?
- Wat zijn de gevolgen van mijn handelen?
- Wat moet ik met deze drijfveer, dit talent of deze voorkeur?
- Waartoe ben ik op aarde?
- Wat is de rol van toeval?
Vragen waarop wij sinds mensenheugenis al proberen antwoorden te vinden op dit soort vragen door er verhalen over te vertellen. We willen het mysterie dat leven heet, zo graag doorgronden. Door woorden en zinnen te vinden, door oorzaak en gevolg te koppelen, door uit te drukken hoe we dingen beleven, waar we bang voor zijn en wat ons inspireert, krijgen we er min of meer grip op. Althans dat hopen we. Vroeger werden die verhalen in stammen verteld, rond het vuur, nu gaan we ervoor naar de bioscoop, kijken we televisie, lezen we boeken, gaan we naar een coach of therapeut of schrijven we ons levensverhaal. Vooral dat laatste… het schrijven van je levensverhaal is behalve fijn en opwindend, een behulpzaam proces van bezinning.
Uniek en universeel
Ieders levensverhaal is volstrekt uniek en daarom alleen al de moeite waard, maar als het om onze psychologische ontwikkeling gaat, maken we allemaal van de wieg tot het graf een vergelijkbare reis. In dat unieke zit iets universeels. Met welke problemen een mens ook te maken krijgt, of het nu gaat om een eigentijdse inwoner van New York, een arme boer in Vietnam of een klein meisje in Botswana, in de diepte gaan onze verhalen op elkaar lijken. We verlangen allemaal naar harmonie, perfectie, eenheid en liefde, we krijgen allemaal te maken met kwesties rond geboorte en dood, moeten leren omgaan met ziekte en verlies, onszelf leren manifesteren, leren omgaan met angsten en tegenspoed. Het uitwisselen van verhalen over deze processen doet een beroep op ons empathisch vermogen. We kunnen ons – door de verhalen die we vertellen over onze problemen – diep verbonden voelen met elkaar.
Verdwalen in een donker bos
Wanneer je je levensverhaal wilt opschrijven, moet je op zoek naar het verhaal dat alleen jij kunt vertellen en met name naar momenten waarop het leven je voor een uitdaging stelde, momenten waarop je van het gangbare pad bent afgedwaald, gestruikeld bent, uit het veilige nest bent gevallen, er alleen voor stond, door het donkere bos dwaalde of vocht als een leeuw – een moment waarop je in het diepe sprong, een drastische keuze maakte. Kortom, die verhalen waarbij het leven je een duwtje gaf en je uiteindelijk dichter bij jezelf bracht, ook al dacht je aanvankelijk dat je er verder van af was dan ooit.
Je levenspad ligt bezaaid met obstakels en er zijn draken die jou de vrije doorgang belemmeren. Niet per se om jou dwars te zitten maar om je uit te dagen het beste uit jezelf te halen.
De filosoof Schopenhauer wees er in Een kennelijk plan in het leven van het individu op dat, wanneer je op een bepaalde leeftijd gekomen bent en terugkijkt op je leven, het bijna net zo ordelijk lijkt als een gecreëerde roman. Net als in een goede roman blijken onbelangrijke en schijnbaar toevallige ontmoetingen hoofdbestanddelen van je verhaal te zijn. Wat aanvankelijk als stomme pech, iets rampzaligs of een fout werd beschouwd, kan bij nader inzien een zeer betekenisvolle wending in je leven zijn. Het is misschien mysterieus, maar het lijkt er op een zeker moment op dat het leven volgens plan verloopt, waarbij er iets in ons is wat dat aanstuurt.
De waarde van jouw persoonlijke verhaal
Ook jouw verhaal laat zien dat ontwikkeling en verandering gepaard gaan met worsteling, lijden en het omgaan met tegenslagen. Jouw verhaal leert ons hoe de veranderingen in jouw leven plaatsvonden, welke lessen je leerde, hoe je zin kon geven (of juist niet), hoe je inzichten verwierf, hoe je streefde naar een goed leven, hoe je een uitweg kon vinden uit de duisternis. Jouw verhaal is van dezelfde waarde als alle andere verhalen die we tot ons nemen via het journaal of via soaps, via romans, films, liedjes en documentaires. Verhalen leren ons leven. Ook jouw verhaal draagt een schat in zich. Dat is de zin van autobiografisch werk. Dus laten we elkaar onze verhalen vertellen.
Het goede, het ware en het schone
‘Het leven daagt ons uit om het goede en ware en schone na te streven,’ schreef Aristoteles. Ik geloof ook dat zo’n streven het leven dragelijker en zinvol maakt. Door het leven op die manier te leven en erop te reflecteren, ontwikkelen we bewustzijn. En door daarover te vertellen en te schrijven, en onze inzichten erover te delen met anderen, dragen we bij aan de ontwikkeling van bewustzijn in zijn algemeenheid.
Legende
Je levensverhaal is overigens nooit af. Het is een optelsom van verhalen en iedere dag komen er weer scènes, ervaringen en perspectieven bij. Er zijn verhalen over je jeugd, over je werk, keuzes die je gemaakt hebt, moeilijkheden die je hebt doorstaan, inzichten die je opdeed, verborgen verhalen, succesverhalen, verhalen over een gedroomde toekomst, verhalen over voorouders. Jouw levensverhaal is een constructie, meerstemmig, altijd in beweging, te vertellen vanuit verschillende perspectieven. Al die verhalen samen vormen je levensverhaal. Na je dood zal duidelijk worden hoe jij zult worden herinnerd en welke legende jij achterlaat.
In april verschijnt SCHRIJF JE LEVENSVERHAAL – praktische gids voor autobiografisch werk.
Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
