Zijn we klaar voor de metamorfose?

door
metamorfose

Eind juni. Ik zit voor het eerst weer eens in de trein – met een mondkapje op – en luister onbedoeld mee met het telefoongesprek van de man achter mij.
‘Wat zeg je? Echt? 150 euro retour? Wow! Nou, dat gaan we dus gewoon lekker doen! Zin in! Twee weken Madeira!’
We rollen een station binnen, de man staat op en verlaat jubelend de coupe, blij met zijn goedkope vliegticket.
Als de trein weer verder rijdt, kijk ik even op Facebook. Mijn tijdlijn staat vol met verontruste meldingen en oproepen tot petities.
De cultuursector roert zich, het zorgpersoneel voelt zich verraden, ZZP’ers zitten zonder inkomen. De politie beklaagt zich over het feit dat ze gebasht worden. Dan zijn er nog de coronaontkenners, die beweren dat corona gewoon een simpel griepje is en dat de maatregelen waanzinnig zijn. Anderen vrezen dat ons democratisch bestel ten grave gedragen wordt. Weer anderen roepen ‘terug naar normaal’. Er is woede, onvrede, verdeeldheid.
Het volk roert zich.
Ikzelf heb even geen idee wat ik overal van moet vinden. Ik heb geen mening, geen antwoord, maar vooral vragen. Ik voel een soort weemoed en verlangen naar het begin van de coronatijd, naar de stilte, de eenvoud…

Lees meer

‘Op ’t benkske’ videogesprek met Margo Moonen

door

Op ’t Benkske

Het was een leuk gesprek met Margo Moonen van Kiekeboe-Kommunikatie achter in mijn tuin, waar we spraken over de coronatijd en filosofeerden over de vraag of corona nu een crisis is of eerder een wake-up call, waarom we corona in ons collectieve script hebben geschreven en wat we ervan kunnen leren, waarom we een positief mensbeeld dienen te omarmen en cynisme beter kunnen vermijden, hoe we opwindende beelden voor de toekomst zouden moeten creëren. En dat we in alles een keuze hebben. En de boer die ploegde intussen voort… net als wijzelf. #narratiefperspectief #storytelling #corona

Lees meer

Nu wordt het spannend!

door

Heel bizar dit… In de thriller The Eyes Of Darkness (1981) vertelt  Dean Koontz over een dodelijk virus, dat in 2020 een wereldwijde pandemie veroorzaakt, een virus dat de longen en de bronchiën aantast. Het virus heet ook nog eens Wuhan-400! (lees meer…)Hoe je het verzint!!
Het verschil met Covid-19 is dat in de versie van Koontz het virus in een laboratorium is ontwikkeld (dat op zich natuurlijk weer voer is voor complottheorieën). Maar hoe idioot! Had Koontz voorspellende gaven? Of werd het hem in de flow van het schrijven ‘doorgegeven’? Niemand weet het. Opmerkelijk is het wel.

Script
Iemand heeft dit dus ooit verzonnen. Toen dacht ik: als we ervan uitgaan dat we zelf de auteurs zijn van het verhaal waar we in rondlopen… waarom zouden we dan nu de uitbraak van het coronavirus in ons (collectieve) script hebben geschreven? Als je een goed verhaal schrijft dan is de crisis het punt waarop het oude bewustzijn plaats kan maken voor het nieuwe. Dat zie je in alle grote verhalen terug. Het is de fase waarin de held uitgedaagd wordt de grotere versie van zichzelf te tonen en iets aan te boren waarvan hij aanvankelijk niet wist dat hij het in zich had. Vertrouwen, moed, solidariteit, innerlijke kracht… Dat wat onder de oppervlakte al die tijd al aanwezig was, komt nu beschikbaar. Onvermoede krachten openbaren zich en de transformatie zet zich in.

Plotvraag
Ik leg altijd aan mijn schrijfcursisten uit dat wanneer je een crisis bedenkt voor je verhaal, het belangrijk is ervoor te zorgen dat in die crisis de tegenstellingen (die al eerder voelbaar werden) extra uitvergroot worden. Je moet het de hoofdpersoon zo moeilijk mogelijk maken, hem in een hoek drijven, hem een tijdje gijzelen in het ‘niet weten’, opdat hij kan gaan ervaren dat hij meer in zich heeft dan hij aanvankelijk dacht. Het is het punt waarop er een verbinding met het onbewuste wordt gelegd of een hotline met de ziel tot stand gebracht wordt. Het bewustzijn flakkert op. Ineens beseft de held wat er wezenlijk van hem gevraagd wordt. Of niet… en dan loopt het slecht af.
De plotvraag die zo’n verhaal voortstuwt is in dit stadium heel urgent en actueel: Zal het lukken het oude te verruilen voor het nieuwe? Het is erop of eronder. Aristoteles leerde al dat je de lezers of toeschouwers lekker lang gevangen moet houden tussen hoop en vrees. We hopen van wel, maar we vrezen van niet.

Drama
Vertaald naar de huidige situatie… Nu de crisis al zo’n zes weken duurt, en we al heel lang gedwongen zijn te verblijven in ‘niet-weten’, begint deze toestand velen op te breken. Men wil iets ‘doen’. Ik merk het aan de mensen om me heen. Sommigen worden opstandig of boos, anderen willen iets gaan ondernemen, of op reis, naar de winkels, snakken naar contact en gezellige etentjes, gaan de regels aan hun laars lappen. Er zijn ook mensen die zich bedrogen voelen, verraden door de overheid, weer anderen zoeken een zondebok. Kortom: men begint zich te roeren. En dat kondigt – dramatisch gezien – de volgende fase aan en hoort helemaal thuis in een goed dramatisch verhaal. ‘Drama’ is afgeleid van het Oudgriekse woord δράμα en betekent ‘handeling’. Na de crisis wordt het tijd om in actie te komen en de schat te bevrijden. Seizing the sword, noemt Joseph Campbell dit. In Storytelling in 12 stappen wordt het de Dolk genoemd. We willen of moeten gaan ‘handelen’.

Het kan goed of slecht aflopen
In het sprookje Hans en Grietje, zien we dat Grietje voor het eerst in het verhaal overgaat tot handelen: ze duwt de heks de oven in en bevrijdt Hans; het verhaal loopt goed af, want Grietje boort onvermoede krachten in zichzelf aan. In de mythe Amor en Psyché ontsteekt Psyché een olielampje om nu eindelijk eens echt te zien met wie ze slaapt en verbreekt daarmee de belofte. Ze toont zich zwak, met alle gevolgen van dien: Amor vlucht en alles lijkt verloren. De vraag is dus… zijn we zwak of sterk? Loopt het verhaal waar wij collectief in verzeild zijn geraakt goed of slecht af? We moeten nu onze grootsheid aanboren, onze solidariteit, onze liefde en korte metten maken met hebzucht, angst, wantrouwen en allerlei andere ego-dingetjes.

Wat is het oude en wat is het nieuwe?

Ik ben zeer benieuwd hoe we gaan handelen en wat de schat is die we bevrijden. Welke krachten boren we in onszelf aan? Kortom: het wordt nu echt spannend. Zal het ons lukken de waarden die in deze coronacrisis voelbaar werden vast te houden? Velen vrezen van niet, maar ik hoop het wel.

Overigens verdwijnt het virus in de thriller van Koontz even plotseling als het gekomen is om pas weer 10 jaar laten op te duiken. Tja.

P.s.
Wil je meer weten over de fase na de crisis? Lees Storytelling in 12 stappen, op reis met de Held.

Zit je thuis en heb je tijd? Mooi moment om je levensverhaal op te schrijven: Schrijf je levensverhaal. Een praktische gids voor autobiografisch werk is nu beschikbaar.


Ik ben deze zomer beschikbaar voor schrijfcoaching.

(c) Mieke Bouma –  april 2020

 

TERUG NAAR HOME

 

Aas van Staven

Het rad van fortuin

Dwars door de duisternis

Op naar het volgende hoofdstuk

door

 

Wensen zijn voorgevoelens van hetgeen we in staat zijn daadwerkelijk te realiseren.

– Goethe

Het valt me op dat nu, na een dikke maand ‘intelligente’ lock-down, er ineens allerlei  – vaak minder intelligente en zelfs beschuldigende – meningen en theorieën over elkaar heen buitelen met betrekking tot het virus en wat er straks na deze crisis gaat gebeuren. En er wordt daarbij vooral gefocust op de problemen en niet op de oplossingen. En dat terwijl we nu de unieke kans hebben om een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van de mensheid te schrijven. Waar verlangen we ten diepste naar? Welke beelden helpen ons als mensheid vooruit en welke houden ons gevangen in beperkt bewustzijn, polariteit en angst en misstanden? Welke verdelen ons en welke tillen ons op en geven perspectief ?

Beelden van de toekomst
Mijn motto (zie mijn boeken) is  dat we onze eigen werkelijkheid creëren, door onbewuste overtuigingen en aannames, door ingesleten gewoontes en patronen, door wat we willen zien en door waar we de hele tijd maar aandacht aan schenken. What you see is what you get. Maar zodra we ons bewust worden van deze programmering en inzien waar deze ons doet vastlopen, kunnen we gaan herprogrammeren en kan er een nieuw verhaal beginnen.
Maar dat vraagt dan wel grondig onderzoek naar wat er geleid heeft tot de huidige situatie, wat die overtuigingen zijn, waar we van af willen en waar we naar toe willen.

Let op je gedachten, want die worden je woorden
Let op je woorden want die worden je daden
Let op je daden want die worden je gewoontes
Let op je gewoontes want die vormen je karakter
Let op je karakter want dat bepaalt mede je lot!
Uit de Talmoed

Angst voor de dood
Angst is daarbij de allerslechtste raadgever. Door voortdurend te focussen op het drama, op slecht nieuws en sterftecijfers, op het gevaar van het virus, op wat er allemaal mis gaat, wordt de onbewuste angst voor de dood getriggerd, ons limbisch brein veert op en blokkeert de hogere en meer recent ontwikkelde delen van de hersenen, zoals de neo-cortex die ons het vermogen tot muziek, taal, kunst en redeneren heeft geschonken. Dat oude limbische brein (zoogdierenbrein), maakt geen onderscheid tussen echte en ingebeelde gebeurtenissen en laat ons van alles geloven; een ideale voedingsbodem voor complottheorieën, zwartdenkers, angsthazen, mensen die niet verder kunnen kijken dan hun neus lang is. We kunnen niet meer helder redeneren en een beeld van de toekomst creëren lukt al helemaal niet. De problemen worden groter in ons hoofd. Angsten worden overtuigingen. En overtuigingen vormen op hun beurt de programmatuur voor het functioneren en die zorgt weer voor lichamelijke processen (angst beïnvloedt bijvoorbeeld direct het immuunsysteem) En Voilà! Zo worden angsten en overtuigingen werkelijkheid. Dat gaat op individueel niveau zo, maar ook collectief. De wereld is een projectie. Als we onze overtuigingen niet veranderen, verandert er niets.

Verbeeldingskracht
Hoe doen we dat? In de eerste plaats door grondig zelfonderzoek naar wat uit ons leven kan verdwijnen en in de tweede plaats door in iets nieuws en opwindends te gaan geloven. Om maar weer even een verhaalmetafoor te nemen… het volk Israel had het niet uitgehouden in de woestijn als er niet een beeld was van een land van melk en honing waar hevig naar verlangd werd. Odysseus wilde naar huis, naar Ithaka, waar zijn vrouw op hem wachtte en hield vol. Met de Heilige Graal voor ogen zijn wij tot heel veel in staat.

Toekomstplaatje
Een groep van 170 Nederlandse wetenschappers betoogt dat het virus weliswaar levens ontwricht, maar tegelijk een historische kans biedt,  om de maatschappij “radicaal duurzamer” te maken. Reken af met ‘business as usual”, bepleiten ze (lees artikel in Trouw) Dus wat is ons toekomstplaatje? Laten we nu vooral niet cynisch zijn en zeggen: ach, de mens deugt niet en is egoïstisch en verspillend en straks straks zitten we weer met z’n allen in een vliegtuig.

Laten we nu, vooral nu, eens hoopvol en visionair zijn en ophouden met mopperen en zeuren. Laten we een beeld van een groene, saamhorige samenleving ontwikkelen. En onderzoeken waar we drastisch mee moeten kappen om dat dichterbij te halen. Wellicht moet er wel een Mozes opstaan die ons leidt, of een Kennedy met een opwindend toekomstperspectief (à la ‘een man op de maan’) om de boel te mobiliseren. Maar daar kunnen we natuurlijk niet op gaan zitten wachten.

Wees de verandering die je zelf in de wereld wilt zien
In de jaren 70 was een bekende uitspraak die luidde: Verander de wereld, begin bij jezelf. En Ghandi zei: Wees de verandering die je zelf in de wereld wilt zien. En zo is het. We kunnen niet een betere wereld verwachten als we niet ook zelf nadenken over wat het nieuwe hoofdstuk in ons eigen leven gaat zijn. En wat er eerst uit ons eigen systeem moet verdwijnen, waar we mee kunnen stoppen. Dat herprogrammeren van die oude software, vergt oefening, moed, training en zelfonderzoek. De held moet het hele pad afleggen.

PS

Wanneer je deze coronacrisis ook als een fase ziet waarin je een nieuw hoofdstuk kunt schrijven voor je verhaal en wat jij de wereld te bieden hebt, maar je weet niet precies hoe, doe dan mee aan het  onlineprogramma dat ik hiervoor heb ontwikkeld: Held(in) in een nieuw verhaal.
In 12 weken ontwikkel je een nieuw hoofdstuk voor jezelf, voor na de crisis! Klik hier voor meer info!

O ja… en ben je geïnteresseerd in mijn nieuwe boek? Klik hier voor meer informatie

(c) April Mieke Bouma

TERUG NAAR HOME

 

Aas van Staven

Het rad van fortuin

Dwars door de duisternis

Je ware natuur

Interview Re-Story n.a.v. Leren dansen met de Draak

Verblijven in niemandsland

door

Inkeer in tijden van Corona

De Wereld draait niet meer door. Heel veel is stilgevallen. Nu na twee en een halve week is de sociale isolatie het nieuwe normaal aan het worden. Je went eraan dat mensen je in de winkel ontwijken als een melaatse, dat de straten en de pleinen leeg zijn. We zijn massaal aan het videobellen, sturen lollige en troostrijke filmpjes rond, maar worden intussen heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees. We proberen er iets van te maken. Maar hoe lang gaat dit nog duren? Langzaam dringt het besef door dat deze toestand nog lang niet voorbij is en dat de impact op ons werk en leven groter zal zijn dan we nu kunnen bedenken.

Liminale tijd
Wat we er ook van vinden, hoe onze respons ook is, duidelijk is dat we in liminale tijd leven, in een overgangsfase, ook wel een passage genoemd. Deze mondiale ziekteperiode is een schemergebied tussen twee werelden, de fase waarin we niet meer in het oude land zijn maar ook nog geen zicht hebben op het nieuwe. In grote en oude verhalen is dit tussenland een bekend fenomeen. Denk aan het volk Israel dat, na de uittocht uit Egypte veertig jaar door de woestijn trok op weg naar het beloofde land, denk aan Odysseus die zo graag naar huis, naar Ithaka, wilde varen, maar werd tegengehouden de goden, denk aan Dante, die verdwaalde in een donker bos. Het verblijf in niemandsland roept uiteenlopende gevoelens en reacties op en is een psychologische beproeving, want het doet ons beseffen wat van waarde is en wat niet.

Lees meer

De macht van het Virus

door

Crisis of Wake up call?

Ken je het vlindereffect? De fladderende vleugels van een vlinder in Brazilië kunnen een tornado veroorzaken in Texas. Een treffende metafoor voor de chaos waar we momenteel wereldwijd mee te dealen hebben. Een klein onzichtbaar, zich razendsnel verspreidend virus, waar we eerst nog wat lacherig over deden, ontwricht inmiddels de wereld. Het is crisis op vele fronten.

Controle
We dachten dat we als mensheid de controle over zo’n beetje alles hadden, dat wij grenzen en regels konden aanbrengen, dat we de boel op orde hadden, maar dat blijkt ineens een gigantische vorm van zelfoverschatting. Het virus is oncontroleerbaar en dringt overal doorheen, maakt geen onderscheid, erkent geen grenzen, is superklein en onzichtbaar en vooralsnog onbeheersbaar. Dat stemt ons nederig.

Lees meer

Creëer je eigen legende – Schrijf je levensverhaal

door
rode draad-levenslot

Live, love and leave a legacy
– Stephan Covey

  • Waarom verloopt mijn leven zoals het verloopt?
  • Heb ik invloed op mijn lot?
  • Waarom overkomt mij dit?
  • Wat zijn de gevolgen van mijn handelen?
  • Wat moet ik met deze drijfveer, dit talent of deze voorkeur?
  • Waartoe ben ik op aarde?
  • Wat is de rol van toeval?

Vragen waarop wij sinds mensenheugenis al proberen antwoorden te vinden op dit soort vragen door er verhalen over te vertellen. We willen het mysterie dat leven heet, zo graag doorgronden. Door woorden en zinnen te vinden, door oorzaak en gevolg te koppelen, door uit te drukken hoe we dingen beleven, waar we bang voor zijn en wat ons inspireert, krijgen we er min of meer grip op. Althans dat hopen we. Vroeger werden die verhalen in stammen verteld, rond het vuur, nu gaan we ervoor naar de bioscoop, kijken we televisie, lezen we boeken, gaan we naar een coach of therapeut of schrijven we ons levensverhaal. Vooral dat laatste… het schrijven van je levensverhaal is behalve fijn en opwindend, een behulpzaam proces van bezinning.

rode draad-levenslot

Uniek en universeel
Ieders levensverhaal is volstrekt uniek en daarom alleen al de moeite waard, maar als het om onze psychologische ontwikkeling gaat, maken we allemaal van de wieg tot het graf een vergelijkbare reis. In dat unieke zit iets universeels. Met welke problemen een mens ook te maken krijgt, of het nu gaat om een eigentijdse inwoner van New York, een arme boer in Vietnam of een klein meisje in Botswana, in de diepte gaan onze verhalen op elkaar lijken. We verlangen allemaal naar harmonie, perfectie, eenheid en liefde, we krijgen allemaal te maken met kwesties rond geboorte en dood, moeten leren omgaan met ziekte en verlies, onszelf leren manifesteren, leren omgaan met angsten en tegenspoed. Het uitwisselen van verhalen over deze processen doet een beroep op ons empathisch vermogen. We kunnen ons – door de verhalen die we vertellen over onze problemen – diep verbonden voelen met elkaar.

Verdwalen in een donker bos
Wanneer je je levensverhaal wilt opschrijven, moet je op zoek naar het verhaal dat alleen jij kunt vertellen en met name naar momenten waarop het leven je voor een uitdaging stelde, momenten waarop je van het gangbare pad bent afgedwaald, gestruikeld bent, uit het veilige nest bent gevallen, er alleen voor stond, door het donkere bos dwaalde of vocht als een leeuw – een moment waarop je in het diepe sprong, een drastische keuze maakte. Kortom, die verhalen waarbij het leven je een duwtje gaf en je uiteindelijk dichter bij jezelf bracht, ook al dacht je aanvankelijk dat je er verder van af was dan ooit.
Je levenspad ligt bezaaid met obstakels en er zijn draken die jou de vrije doorgang belemmeren. Niet per se om jou dwars te zitten maar om je uit te dagen het beste uit jezelf te halen.

De filosoof Schopenhauer wees er in Een kennelijk plan in het leven van het individu op dat, wanneer je op een bepaalde leeftijd gekomen bent en terugkijkt op je leven, het bijna net zo ordelijk lijkt als een gecreëerde roman. Net als in een goede roman blijken onbelangrijke en schijnbaar toevallige ontmoetingen hoofdbestanddelen van je verhaal te zijn. Wat aanvankelijk als stomme pech, iets rampzaligs of een fout werd beschouwd, kan bij nader inzien een zeer betekenisvolle wending in je leven zijn. Het is misschien mysterieus, maar het lijkt er op een zeker moment op dat het leven volgens plan verloopt, waarbij er iets in ons is wat dat aanstuurt.

De waarde van jouw persoonlijke verhaal
Ook jouw verhaal laat zien dat ontwikkeling en verandering gepaard gaan met worsteling, lijden en het omgaan met tegenslagen. Jouw verhaal leert ons hoe de veranderingen in jouw leven plaatsvonden, welke lessen je leerde, hoe je zin kon geven (of juist niet), hoe je inzichten verwierf, hoe je streefde naar een goed leven, hoe je een uitweg kon vinden uit de duisternis. Jouw verhaal is van dezelfde waarde als alle andere verhalen die we tot ons nemen via het journaal of via soaps, via romans, films, liedjes en documentaires. Verhalen leren ons leven. Ook jouw verhaal draagt een schat in zich. Dat is de zin van autobiografisch werk. Dus laten we elkaar onze verhalen vertellen.

Het goede, het ware en het schone
‘Het leven daagt ons uit om het goede en ware en schone na te streven,’ schreef Aristoteles. Ik geloof ook dat zo’n streven het leven dragelijker en zinvol maakt. Door het leven op die manier te leven en erop te reflecteren, ontwikkelen we bewustzijn. En door daarover te vertellen en te schrijven, en onze inzichten erover te delen met anderen, dragen we bij aan de ontwikkeling van bewustzijn in zijn algemeenheid.

Legende
Je levensverhaal is overigens nooit af. Het is een optelsom van verhalen en iedere dag komen er weer scènes, ervaringen en perspectieven bij. Er zijn verhalen over je jeugd, over je werk, keuzes die je gemaakt hebt, moeilijkheden die je hebt doorstaan, inzichten die je opdeed, verborgen verhalen, succesverhalen, verhalen over een gedroomde toekomst, verhalen over voorouders. Jouw levensverhaal is een constructie, meerstemmig, altijd in beweging, te vertellen vanuit verschillende perspectieven. Al die verhalen samen vormen je levensverhaal. Na je dood zal duidelijk worden hoe jij zult worden herinnerd en welke legende jij achterlaat.

In april verschijnt SCHRIJF JE LEVENSVERHAAL – praktische gids voor autobiografisch werk.

Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.

 

 

 

 

 

Keerpunten in je leven

door

Life is what happens to you while you are busy making other plans
– John Lennon

Het leven laat zich goed beschrijven aan de hand van keerpunten en beslissende momenten. Van alle gebeurtenissen en herinneringen zijn er maar een beperkt aantal bepalend en ingrijpend. Veel andere zijn triviaal, grappig of alleen maar illustratief. Het selecteren van bepalende en beslissende momenten levert een uitstekende basis op voor het beschrijven of vertellen van je levenverhaal. Vaak verwijzen wendingen naar dieper gelegen thema’s in je leven. Het selecteren van keerpunten zorgt ervoor dat je je minder verliest in details of een veelheid aan herinneringen, ze vormen de scharnierpunten van je levensverhaal en selecteren automatisch gebeurtenissen die van belang zijn.

Lees meer

Nieuw boek in aantocht

door

Schrijf je levensverhaal

Praktische gids voor autobiografisch werk

Het jaar 2020 brengt weer een boek van mij voort. Het is dit keer weer een praktisch boek, in de reeks waarin eerder Storytelling in 12 stappen en De 12 Oerkarakters van Storytelling verschenen bij AtlasContact.Het is een boek voor al die mensen die hun (levens)verhaal aan het .papier willen toevertrouwen en hulp nodig hebben bij het structureren, ordenen van de chaos in hun hoofd.

Schrijf je levensverhaal biedt heldere richtlijnen om terugkerende thema’s in het levensverhaal bloot te leggen en de rode draad zichtbaar te maken. Het biedt een behulpzaam narratief model waarmee je de chaos aan herinneringen kunt ordenen en van schijnbaar willekeurige gebeurtenissen een plot kunt maken. Tal van praktische oefeningen en opdrachten zorgen voor het verlevendigen en het waarachtig maken van herinneringen. Dit zorgt voor een creatief proces van zingeving, bewustwording en bevrijding

Het resultaat is een verhaal dat alleen jij kan vertellen. ‘Je bent de auteur van je eigen levensverhaal’.

Het boek verschijnt in april.

Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.

Het clownsmasker van de Joker

door

Dealen met de duisternis

‘Wist je niet dat er een middernachtelijk uur komt dat iedereen zijn masker af moet zetten?’
–  Søren Kierkegaard

Ik ging naar Joker, een film over een eenzame, getraumatiseerde man, die aanvankelijk de kost verdient als derderangs clown en na de nodige miskenning en vernedering een bloedige chaos aanricht. De film borduurt voort op de anti-held in de Batmanfilms, inmiddels vertolkt o.a. door Jack Nicholson, Heath Ledger en nu dan dus door Joaquin Phoenix. Na afloop was ik onder de indruk van de acteerprestatie van Joaquin Phoenix, maar wist ik niet zo goed wat ik met het verhaal aan moest. Wat leren we van de Joker? Zit hij in onszelf? Was dit een karakterstudie over krankzinnigheid? Een kijkje in de duisternis van de menselijke ziel? Speelde het verhaal zich aan het einde af in een gefantaseerde werkelijkheid? Of was dit puur entertainment?

Lees meer

Verhalen als wapen

door

Er zit nog hoop in de doos van Pandora

De 21-jarige man die op 3 augustus j.l. twintig mensen doodschoot in El Paso heeft zich, net als de schutter in Christchurch en Breivik destijds in Noorwegen laten inspireren door een verhaal. Ook Is-strijders zien zichzelf als helden in een narratief over verlossing. Het zijn verhalen waarin heilig geloofd wordt.

De impact van een goed verteld verhaal kent zijn duistere kanten. In deze idiote, dolgedraaide tijd, zetten verhalen mensen aan tot moord, geweld en terrorisme. Dat is de keerzijde van ons storytelling-ideaal. En het werkt volgens dezelfde principes!

Lees meer

Lekker in je pels

door

Lekker in een T-shirtje in de zon. Het schrale winterhuidje dat maandenlang weggestopt is onder dikke lagen kleding, mag zich weer blootstellen aan zonlicht en buitenlucht en bloeit er van op.

Ons vel, het vleselijk omhulsel van bijna twee vierkante meter, is een supergevoelig orgaan. Het beschermt ons, communiceert met de binnenwereld en de buitenwereld, heeft een direct lijntje met onze organen en toont zich in vele gedaanten: blozend, rimpelig, droog, dor, stralend, vochtig, beschadigd, wit, rood, bruin, pukkelig of naakt.

De huid is als een verhalenboek met tal van stories over leeftijdsfases, tekorten, stress, disbalans, organen, over vreugde, verdriet, zorgen, pijn en verwondingen en verlangen. Littekens, gloeiende wangen, dode vingers, kippenvel vertellen hoe het met ons gaat. We zweten bij inspanning, krijgen pukkels of uitslag als we ergens niet tegen kunnen, blozen bij verlegenheid of trekken wit weg. De huid is bovendien een sterk lustopwekkend orgaan; geen opwinding, geen verlangen zonder huidcontact. Indrukken van binnen én van buiten vertalen zich in het landschap van de huid en spiegelen de ziel.

Zit je lekker in je vel? Lang niet altijd natuurlijk. De huid verraadt altijd wanneer er disbalans is.

In De Ontembare Vrouwvan Clarissa Pinkola Estes lees ik het verhaal Zeehondenhuid, zielenhuidwaarin een jonge zeehondenvrouw haar beschermende, glanzende zeehondenpels kwijtraakt. Het verhaal vertelt ons dat zeehondenvrouwen zich af en toe van hun pels ontdoen en naakt dansen op de rotsen. Een man die daar getuige van is, steelt de huid van een van hen en maakt daarmee de zeehondenvrouw afhankelijk van hem. Pas na zeven jaar zal ze haar huid terugkrijgen en mag ze terugkeren naar haar soortgenoten. Ze krijgen een kind, maar het lichaam van de vrouw begint al snel uit te drogen en te vervellen. Ze verliest haar jeugd en begint te verschrompelen, haar ogen worden doffer tot ze blind is. Gelukkig vindt ze op een dag haar huid weer terug en kan ze terugkeren naar de zee, naar zichzelf. Dan keert haar gezichtsvermogen weer terug, haar pels gaat weer glanzen en haar lichaam wordt weer rond en mollig.

Kunnen wij onze huid verliezen? Ja. Als we ons laten kapen, onze eigen behoeften op de tweede plaats stellen, als we te veeleisend of te perfectionistisch zijn, onszelf voorbij lopen, als we ontevreden zijn, als we te hard werken, onszelf vergeten, dan verliezen we onze symbolische pels en daarmee bescherming, warmte en intuïtie. Dan is het zaak het contact met de binnenwereld te herstellen en de (zielen-)huid weer terug te vinden.

Blijf daarom dicht bij je pels en zorg er goed voor.

Deze column verscheen in 2018 in Yoga International

Desiderata

door

Zo rond de jaarwisseling ontvang je allerlei wensen, boodschappen, bespiegelingen en aanmoedigingen voor het nieuwe jaar en word je uitgenodigd ook anderen het goede toe te wensen. In dat kader kwam ik Desiderata weer tegen.

Desiderata (latijn voor ‘zaken waar je naar verlangt’) is een gedicht van Max Ehrmann, in 1965 gevonden op het doodsbed van de politicus Adlai Stevenson, die de tekst wilde gebruiken voor zijn kerstkaarten. De Desiderata werd vaak op posters verspreid met de toevoeging dat de tekst gevonden was in de Saint Paul’s Church van Baltimore (1692). Daarmee werd gesuggereerd dat de tekst eeuwenoud was, maar het is alleen de kerk dateert uit 1692, niet de tekst.

Max Ehrmann schreef veel over spirituele zaken en dat geldt ook voor de Desiderata. Het is een instructie om goed en zinvol te leven.

DESIDERATA

Wees kalm temidden van het lawaai en de haast en bedenk welke vrede er in stilte kan bestaan.
Sta op goede voet met alle mensen, zonder jezelf te verloochenen.
Vertel helder en rustig jouw waarheid en luister naar anderen, ook naar hen die onwetend zijn,
want ook zij hebben een verhaal.

Mijd luidruchtige en agressieve mensen; zij belasten de geest.
Wanneer je jezelf met anderen vergelijkt, kan je ijdel en verbitterd raken,
want er zijn altijd kleinere en grotere mensen dan je zelf bent.
Geniet van wat je hebt bereikt en van je plannen.

Houd interesse voor je eigen werk, hoe eenvoudig dat ook moge zijn;
het is een voorrecht in deze veranderlijke tijden.
Wees voorzichtig bij zaken doen, want de wereld is vol bedrog.
Maar wees niet blind voor de deugden die er wel zijn;
veel mensen streven hoge idealen na,
en het leven is vol heldendom.

Wees jezelf.
Doe vooral niet alsof.
Wees ook niet cynisch over de liefde,
want tussen alle dorheid en ontevredenheid is zij eeuwig als het gras.

Aanvaard blijmoedig de wijsheid die komt met de jaren
Laat wat achter je ligt los
Ontwikkel geestkracht om bij onverwachte tegenslag beschermd te zijn.
Maar zadel jezelf niet op met spookbeelden.
Vele angsten worden uit vermoeidheid of eenzaamheid geboren.

Zorg voor een gezonde discipline op, maar wees daarbij lief voor jezelf.
Je bent een kind van het heelal, niet minder dan de bomen en de sterren.
Je hebt het recht hier te zijn,
en ook al is het je niet altijd duidelijk,
het universum ontvouwt zich zoals het zich ontvouwt,
en zo is het goed.

Heb daarom ook vrede met God,
wat voor beeld je ook van hem hebt
en wat je werk en aspiraties ook mogen zijn;
bewaar vrede in je ziel temidden van de lawaaierige verwarring van het leven.
Met al zijn klatergoud, somberheid en vervlogen dromen
is dit toch nog steeds een prachtige wereld.

Wees opgewekt.
Streef naar geluk.

Max Ehrmann

De tekst in het het Engels

c.v. of levensverhaal?

door

Hoe schrijf je je levensverhaal? Het komend jaar ga ik voor Uitgeverij Atlas weer een boek schrijven voor de Schrijfbibliotheek. Het zijn schrijven van een autobiografie is fascinerend en tegelijk complex proces. Want waar gaat jouw leven eigenlijk over? Wat zijn belangrijke momenten? Waar ging je de mist in? Wat heb je geleerd? Is er een rode draad? Zijn er terugkerende thema’s? Hoe begin je?

Als je besluit het verhaal van je leven op te tekenen is het goed te bepalen wat je precies wilt en waarom. Een ding staat vast… je levensverhaal is geen opsomming van feiten, zoals vaak in een c.v. Wislawa Szymborska maakt in onderstaand gedicht duidelijk waarom.

Het schrijven van een c.v.

Een gedicht van de Poolse dichteres en nobelprijswinnaar Wislawa Szymborska (1923-2012)

Wat moet je doen?
Je moet een aanvraag indienen
en bij die aanvraag een c.v. insluiten.

Ongeacht de lengte van het leven
moet het c.v. kort zijn.

Bondigheid en selectie zijn verplicht.
Vervang landschappen door adressen
en wankele herinneringen door vaste data.

Van alle liefdes volstaat de echtelijk,
en van kinderen alleen die welke geboren zijn.

Wie jou kent is belangrijker dan wij jij kent.
Reizen alleen indien buitenlands.
Lidmaatschappen waarvan, maar niet waarom.
Onderscheidingen zonder waarvoor.

Schrijf zo alsof je nooit met jezelf hebt gepraat
en altijd ver uit je eigen buurt bent gebleven.

Ga zwijgend voorbij aan honden, katten, vogels,
rommeltjes van vroeger, vrienden, dromen.

Liever de prijs dan de waarde,
de titel dan de inhoud.
Eerder nog de schoenmaat dan waarheen hij loopt,
hij voor wie jij doorgaat.

Daarbij een foto met één oor vrij.
Zijn vorm telt, niet wat het hoort.
Wat hoort het dan?
Het dreunen van de papiervernietigers.

Meditatief schrijven: de Pantoum

door

‘Kunnen we nog even een Pantoum doen, als afsluiting?’

Na een lange storyelling-dag hadden we nog 10 minuten over voordat het 17.00 uur was. Iemand uit de groep herinnerde zich hoe magisch het is om aan de hand van een aantal vaste spel/schrijfregels een thema te verkennen en zo de inzichten van de dag op te slaan.

Dus dat deden we. Iedereen koos een persoonlijk thema en schreef een Pantoum. Het was een prachtige manier van evalueren.

Een Pantoum is van oorsprong een Tibetaans gedicht, een dichtvorm in twintig regels, waarbij steeds een aantal van de regels wordt herhaald.

Lees meer

Questionnaire Heldenreis

door

Leer jezelf kennen als held in je eigen verhaal.


Marcel Proust

Hoe krijg je anderen aan het lachen?
Wat is de meest beschamende situatie die je ooit hebt meegemaakt?

Dit zijn zomaar twee vragen uit de Proust Questionnaire. Al meer dan honderd jaar een bekend fenomeen onder schrijvers en kunstenaars: het invullen van een lange vragenlijst over jezelf met als doel nieuwe dingen over jezelf en de ander te ontdekken. Marcel Proust gaf meerdere keren antwoord op de lijst met vragen (Questionnaire Proust) en deed dit zo origineel, eigenzinnig en scherp dat hij een voorbeeld voor anderen werd.

Mij inspireerde de questionnaire ook. Ik stelde vragen samen gebaseerd op de door mij veel gehanteerde stappen uit de heldenreis. De vragen  behulpzaam bij het onderzoeken van Het verhaal van je leven. Zo kun je ontdekken welk levensverhaal je bezig bent te schijven en in hoeverre je de held bent in dat verhaal.

Lees meer

Goden en Maskers

door

Heb je wel eens dat je voor een lastige keuze staat? Of met een dilemma worstelt? Hoe neem jij dan je beslissingen? Heb jij het idee dat de keuzes die je maakt  volkomen rationeel en overwogen zijn? Niets ervan! 95% gebeurt op basis van onbewuste factoren, innerlijke stemmen. Ik schrijf erover in mijn boek het verhaal van je leven… Lees onderstaand fragment

Boekfragment
Hoofdstuk 11 uit Het verhaal van je leven

goden-olympus

De Odyssee van Homerus begint met een vergadering van de goden op de Olympus. De godin Athene vraagt aan haar vader Zeus of Odysseus nu eindelijk eens terug mag keren naar huis. Odysseus zit al een tijd vast op het eiland van de nimf Kalypso, nadat hij de woede van Poseidon heeft opgewekt. De zeegod werkt Odysseus op allerlei manieren tegen en voorkomt op die manier dat Odysseus naar huis, naar Ithaka, terug kan keren waar zijn Penelope op hem wacht. Zeus stemt in – hij erkent dat Odysseus zich veel offers heeft getroost – en Hermes wordt opgeroepen om het besluit van de goden aan Kalypso mee te delen, zodat Odysseus eindelijk naar huis kan.

Lees meer

Ben jij raakbaar?

door

Over de esthetische emotie in verhalen

In de laatste aflevering van zomergasten met Esther Perel werd ik geraakt door de prachtige scene uit ‘Call me by your name’ van Luca Guadagnino, waarin de vader een gesprek heeft met zijn zoon, de jonge hoofdpersoon in deze film.

Ik was ontroerd door de wijsheid en de empathie van de vader en de woorden die hij gebruikte om zijn zoon die verdrietig is na een kortstondige gepassioneerde verhouding met een iets oudere man te troosten, te bekrachtigen en hem te voorzien van een heel wezenlijk inzicht.

Kunst – of het nu om een roman, een film, een schilderij of een goed verhaal gaat, kan je ontroeren en verlichten tegelijk. Je bewustzijn wordt erdoor opgerekt. Het inzicht in combinatie met de emotie loutert.

Lees meer

‘Hallo, ben ik thuis? Is het licht aan?’

door

Op zoek naar jezelf – een levenslange odyssee

– door Mieke Bouma

Boven mijn bureau hangt bovenstaand citaat, ik weet niet meer hoe ik er aan kom, maar ik vind het een grappige vraag. ‘Hallo, ben ik thuis? En is het licht aan?’ Wat voor mij zoiets betekent als: ben ik op koers, ben ik trouw aan mezelf?

Oei… lastig! Want waar bevindt zich eigenlijk dat ‘zelf’?

Lees meer